گاز سولفید هیدروژن یا همان گاز H2S جز خطرناکترین و کشنده ترین گازهای سمی که قابلین اشتعال را دارند میباشد.
با توجه به حساسیت و خطرناک بودن این گاز و باتوجه به این نکته باید در تهیه آن از مراکزقابل اطمینانی که این گاز را غرضه میکنند تهیه نمود شرکت نوین گاز تنها وارد کننده و عرضه کننده گازهای آزمایشگاهی و صنعتی میباشد که با توجه به نیاز مشتری میتواند این گاز را در کپسول های با مقدار نیاز مشتری تهیه نماید.
نحوه شناسایی گاز سولفید هیدروژن:
سولفید هیدروژن در بدن انسان تبدیل به سولفات و تیو سولفات میشود که از طریق ادرار دفع میگردد و توسط وسایل آزمایشگاهی قابل تشخیص میباشد به گونه ای که آثار آن در فرد تا 12 ساعت باقی میماند.
یکی دیگر از شیوه های تشخیص گاز سولفید هیدروژن حس بویایی فرد میباشد به گونه ای که گاز H2S در غلظت های پایین بویی شبیه به تخمرغ گندیده می دهد بعد از مدتی که در مجاورت با گاز H2S قرار بگیرید بوی آنرا در حس بویایی تغییر کرده و بوی شیرین احساس می کند در صورتی که غلظت گاز H2S افزایش یابد سبب فلج دستگاه تنفسی گردیده و حس بویایی شخص از بین میرود باید به این نکته توجه داشت که این روش تشخیص به علت ضریب خطا بالایی که دارد قابل اطمینان نیست.
گاز هیدروژن سولفید تنها گازی است که مجاری تنفسی به شدت تحریک و ملتهب میکند در صورتی که فرد در معرض استنشاق گاز هیدروژن سولفید قرار بگیرد به راحتی تشخیص داده میشود این شیوه ی تشخیص به دلیل صدماتی که به دستگاه تنفسی وارد میکند روشی صلی در تشخیص گاز هیدروژن سولفید نیست.
راه مقابله با گاز هیدروژن سولفید:
آموزش پرسنل.
کوتاه کردن مدت شیفت کاری اشخاصی که در معرض گاز هیدروژن سولفید قرار دارند.
انجام معاینات شغلی در طول مدت کاری و توجه ویژه به دستگاه تنفسی –قلب و عروق و چشم ها.
اصلاح فرایند کاری یا به عبارت دیگر استفاده از تهویه مناسب و کاهش میزان آلاینده.
استفاده از دستگاه هایی که وجود گاز را در محل تشخیص می دهند.
سطح تماس با سولفید هیدروژن را تا میتوانید کاهش دهید استفاده از وسایل محافظتی مانند ماسک و دستکش ضروری میباشد.
تجهیزات حفاظتی گاز هیدروژن سولفید:
استفاده از وسایل حفاظت تنفسی شامل ماسک کامل صورت با فیلترهای اختصاصی جذب هیدروژن سولفید.
استفاده از رسپیراتورهای هوای تنفسی.
وسایل حفاظت از چشم ها در محیط های آلوده به گاز هیدروژن سولفید.
حفاظت ازدست ها با دستکش های از جنس لاستیک یا نئوپرن جهت محافظت از دست ها در برابر گاز هیدروژن سولفید.
کمک های اولیه برای فرد آسیب دیده در مقابل هیدروژن سولفید:
قبل از کمک رسانی به فرد آسیب دیده خود باید خودتان از تجهیزات تنفسی استفاده نمایید تا آسیب نبینید.
فرد مسدوم را سریعا به مکانی که عاری از آلودگی میباشد انتقال دهید.
اگرفرد آسیب دیده نفس نمی کشد راه تنفس آنرا باز نموده و بلافاصله وسیله تنفسی را بکار ببرید.
اگر مصدوم نبض ندارد بلافاصله ماساژ قلبی را آغاز نموده.
مصدوم را گرم نگه دارید.
وقتی مصدوم را به هوای تمیز انتقال دادید و تنفس طبیعی وی بازگشت مصدوم را تحت نظر داشته باشید تا کمک های پزشکی برسند.
در صورتی که مصدوم در چشم احساس ناراحتی کرد آنرا با محلول اسیدبوریک شستشو داده و در حالت کمپرسی سرد به مدت 15 دقیقه استفاه کنید.
درصورتی که فرد مصدوم در ناحیه گلو احساس ناراحتی و خشکی کرد میتوانید گلوی وی را با محلول 10 درصد نیترات نقره شستشو دهید.
اقدامات اورژانسی در مواجهه با گاز هیدروژن سولفید:
باز کردن را های تنفسی مصدوم.
مکش پیاپی ترشحات مستفرغه.
کنترل مدوام نوار قلب.
در صورت ایست قلبی مصدوم بلافاصله اقدامات احیا قلبی ریوی انجام شود.
در صورت شدید بودن مسمومیت از نیتریت سدیم استفده نمایید
در صورت وجود اسیدوز متابولیک با بی کربنات سدیم آن را اصلاح کنید.
در مسمومیت با سولفید هیدروژن از تیوسولفات نباید استفاده کرد.
در صورتی که مصدوم به اقدامات بالا جواب ندهد باید از اکسیژن پرفشار استفاده نمود
در صورت کاهش فشارخون و تشنج و اختلالات قلبی درمان های اختصاصی باید صورت پذیرد.
در صورتی کهمصدوم طی 4 ساعت اول بهوشی به هو ش آمد نشانه خوبی میباشد.
در صورت شدت مسمومیت بیمار بایستی 46 ساعت تحت مراقبت میباشد.
جهت درمان بهتر مصدوم آنرا به مرکز درمانی انتقال دهید.
گاز H2S یا گاز هیدروژن سولفید :
گازی است بی رنگ و خیلی سمی که به آسانی در آب حل میشود و قابلیت اشتعال و انفجار است.
گازیست بسیار خطرناک و کشنده که در غلظت های پایین بوی تخم مرغ گندیده و در غلظت های بالا بوی شیرین میدهد.
قابل انفجار بوده.
در غلظت های بین 4% تا 44% در هوا در مغرض شعله باز و یا منبع تولید جرقه قرار گیرد باعث آتش سوزی میشود.
دارای شعله آبی رنگ که با افزایش دما و حرارت شدت شتعال بیشتر میشود.
در صورتی که این گاز نشت کند به علت اینکه گازی سنگین تر از هوا میباشد به سمت بالا میرود و در مسافت زیادی پخش میشود و در صورت آتش گرفتن خسارات جانی و مالی فراوانی را برجای میگذارد.
نام دیگر هیدروژن سولفید در صنعت عبارتند از:
دی هیدروژن سولفاید.
سولفور هیدروژن سولفورات.
هیدروسولفوریک.
گاز ترش.
هپاتیک اسید.
تولید گاز هیدروژن سولفید:
در عملیات حفاری-احداث تونل-معادن زغال سنگ و مرداب ها تولید میشود.
در عملیات حفاری در لایه های مختلف زمیت جهت استخراج نفت و گاز تولید میشود.
در فرایند تغییر مواد آلی توسط باکتری ها موجود در فاضلاب و مجار ی آب.
ماده جانبی در برخی از فعالیت های صنعتی.
فعالیت آتش فشان ها.
اگر مقدار ماده شیمیایی وارد شده بر بدن انسان بیش از حد مقدار بوده مسمومیت حاصل از آن در طی چند دقیقه تا چند ساعت ایجاد میشود در صورتی که به مسمومیت توجه نشود منجربه مرگ فرد میشود
شخصی که در معرض گاز هیدروژن سولفید قرار میگیرد بستگی به غلظت گاز هیدروژن سولفید که تنفس میکند در صورتی که غلظت گاز زیاد باشد میتواند در عرض چند دقیقه باعث بیهوشی میشود افرادی که پس از تماس اولیه با گاز هیدروژن سولفید زنده می مانند ممکن است پس از مدتی اثزات ناشی از گاز هیدروژن سولفید میتواند باعث تحریک مستقیم سولفید هیدروژن بر ریه ها شود مسمومیت حاد با گاز هیدروژن سولفید ممکن است بدون هیچ گونه هشداری اتفاق بیفتد زیرا حس بویایی در اثر این گاز سریعا از کار می افتد و ظرف مدت چند ثانیه باعث مرگ میشود.
باتوجه به آثار خطرناکی که گاز هیدروژن سولفید دارد در صنعت با نام گاز از پای درآورنده میشود.
دفتر بین المللی تحقیقات سرطان و سرویس خدمات بهداشتی و انسانی براساس تحقیقاتی که بر روی گاز هیدروژن سولفید انجام داده است یافته هایی مبنی بر اثرات سرطان زایی گاز سولفید هیدروژن شناخته نشده است.
در صورتی که مجاورت در این گاز ادامه یابد شخصی که در مجاورت قرار گرفته است ممکن است دچار مسمومیت مزمن شود در این صورت علاوه بر تحریک چشم ها و ریه ها ممکن است کاهش ضربان قلب-خستگی-بیخوابی-مشکلات گوارشی و عرق سرد هم در فرد بروز کند.
خطرات گاز H2S :
| نحوه عملکرد | اثرات | مقدار ppm |
| مراقب باشید | کمترین غلظتی که قابل درک با حس بویایی است | 0.13 |
| مراقب باشید | جاری شدن اشک از چشم ها و احساس کمی دردناک | 10 |
| هوای تازه تنفس کنید | بوی بسیار شدید و نامطلوب ولی قابل تحمل | 27 |
| 1.مصدوم را به هوای تازه منتقل کنید2.اورژانس را خبر کنید | از بین رفتن حس بویایی | 100 |
| 1.قربانی را به هوای تازه منتقل کنید2.کمک های اولیه را شروع کنید3.اورژانس را خبر کنید | از بین رفتن هوشیاری و مرگ در یک ساعت | 500 |
| 1.تنفس مصنوعی را اعمال کنید2.در صورن نیاز ماساژ قلبی دهید3.اورژانس را خبر کنید | فورا از هوش می رود توقف تنفس و مرگ | 1000 |
خطرات ناشی از تنفس گاز سولفید هیدروژن در عملیات حفاری تونل:
| کمک های اولیه /اطفا حریق | نحوه جلوگیری | علائم | انواع خطرات |
| قطع تغذیه آتش خاموش کردن آتش با اسپری آب-پودر خاموش کننده-گاز دی اکسید کربن | 1.کاهش مقدار H2S با تهویه مناسب2.کنترل منابع جرقه و ممانعت از بروز جرقه-ممنوعیت استعمال دخانیات | شدیدا قابل اشتعال | آتش سوزی |
| در صورت بروز آتش سوزی-سیلندرها را با اسپری آب خنک نگه دارید | تهویه هوا-استفاده از تجهیزات الکتریکی و روشنایی ضد انفجار-ممانعت از ایجاد الکتریسیته ساکن-در کاربردهای مختلف از هوای کمپرس شده استفاده نشود | مخلوط هوا و H2S قابل انفجار است | انفجار |
| انتقال به هوای تازه-استراحت-نیمه بالای بدن بالا نگه داشته شود-اعمال تنفس مصنوعی-تنفس دهان به دهان انجام شود | تهویه مناسباستفاده از تجهیزات تنفسی | سرگیجه-سردرد-سرفه-گلودرد-تهوع-تنفس سخت-بی هوشی | تنفس |
| در صورت تاول زدگی-تاول با مقدار زیادی آب شسته شود | استفاده از دستکش های مخصوص و محافظ | در تماس مستقیم با مایع تاول زدگی ایجاد میشود | پوست |
| چشم ها با آب زیاد شسته شود به پزشک مراجعه شود | استفاده از عینک های ایمنی مخصوص2.محافظت از چشم ها به همراه دستگاه تنفسی | قرمز شدن چشم ها-درد-سوزش | چشم ها |
